Hierboven ziet men een aantal bunkers die allen een glad gecementeerd uitzicht hadden. Bovenaan links: de vooruitgeschoven AV4 te Munte - Bovenaan rechts: A27 te Moortsele. Beide hoeken rond het sas waren volledig dichtgemaakt met baksteen waardoor het geheel, op de uitstekende neus naast het schietgat na, een vierkant uitzicht had - Links midden: Het kleine bunkertje B38 te Landskouter, op het dak ligt nog de originele prikkeldraad uit mei 1940 - Rechts midden: De enorm goed bewaarde D14 te Munte, dit bunkertje heeft nog twee van zijn originele drie puntgeveltjes - Links onderaan: Het bunkertje D15 dat sommige periodes van het jaar een nogal roze schijn heeft - Rechts onderaan: het neptoegangssas van het bunkertje C8 te Vurste.

Hetgene men ook duidelijk kan zien bij dit laatste fotootje is dat de eigenlijke toegang tot het bunkertje nog eens een half deurgat lager zat dan de camouflage houten deur die in zichtbare deurgat zal gezeten hebben. Het vloerniveau van de mitrailleurkamers zat dan ook bij vele bunkers bijna een meter onder het maaiveld aan de buitenkant. Vandaar ook de naam "onderstand" voor een bunker.

Hieronder ziet u dan al een nog iets verdergaande vorm van dezelfde soort camouflage.

Hierboven ziet u een aantal foto's van op die wijze gecamoufleerde gebouwtjes. Links boven: Het schietgat van A46 te Wetteren - Rechts boven: bunker A36 te Landskouter - Links midden: A42 te Kwatrecht, sinds enige jaren gekocht door de gemeente Wetteren, jammer genoeg tot op heden nog niets mee gedaan. - Rechts midden: B5 te Nazareth, dit bunkertje is voorzien van heel veel valse ramen. - Links onder: B14 te Eke met een aangebouwde stal voor de dieren - Rechts onder: Be21 juist achter het kasteel te Betsberg in de Betsbergse bossen te Oosterzele.

Naast het grove assestenenmotief, is men bunkertjes ook beginnen cementeren met het uitzicht van gewone bakstenen. De bunkertjes werden dan daarna meestal geverfd in een bijpassende kleur. Dit kon roze rood zijn of een andere passende kleur die ook vaak ontleend werd aan omliggende gebouwen. Indien het bunkertje bijvoorbeeld gecamoufleerd werd als een stalletje bij een boerderij, kreeg het ook dezelfde uitwendige kleur als de rest van de boerderij.

Een zeer speciaal gevalletje is trouwens de bunker A3 op het grondgebied Astene. Deze bunker heeft namelijk twee verschillende cementeerpatronen op één bunkertje. De linker zijmuur heeft het uitzicht van grove assestenen daar deze muur moet doorgaan als een gemeenschappelijke muur voor een zogezegd nog aan te bouwen woning. De rest is afgewerkt in een kleiner baksteenmotief.

Links boven: Tweeverdiepsbunker B46 te Kwatrecht, aan de dijk van de Schelde - Rechts boven: achterkant van bunker C1 te Astene - Links onder: Zijkant en sas van de bunker D4 te Eke. Deze bunker heeft nog veel restanten van zijn originele verftinten, een lichtroze baksteenkleur - Rechts onder: Nog intakte puntgevel met nepschouw van bunkertje D2 te Astene.

Een laatste mooie variant van dit soort camouflage vinden we terug langs de boorden van de Leie te Astene. Het bunkertje B1 is gecementeerd geweest met het uitzicht van planken. Dit bunkertje had het uitzicht van een houten berghok naast de Leie. Het ganse bunkertje zal een bruinzwarte kleur gehad hebben, de kleur van met creoline ingesmeerd hout. De originele kleur vindt men nog terug aan de achterkant van het sas.

Links: de voorkant van het bunkertje Se4, deels verborgen achter een beukenhaagje. Rechts: de bovenkant achteraan het toegangssas, van het bunkertje D23, langs de boord van de Schelde te Kwatrecht. Dit bunkertje draagt nog de originele rode verfkleur van een lemen stalletje. De dakrand in beton is afgewerkt alsof was hij van hout.

Camouflage als een deels bakstenen, deels houten stal. (type schaapstalbunkers).

Bij dit type bunkers gaat men de onderkant de bunkertjes deels met baksteen opmetsen. Dit gebeurd dan meestal tot onder het schietgat of tot op de hoogte van de bovenkant van het raam of luik dat het schietgat verbergt. De schaapstalbunkertjes hebben daarnaast een typische dakvorm. zoals u op de onderstaande foto's kunt zien. Men vindt ze in het algemeen terug in weilanden of op de rand van bossen.

Men vindt zowel grotere als kleinere bunkertjes van dit type. Links boven: de typische dakstructuur van de schaapstalbunkertjes. Hier kijkt u op de bovenkant van A26 te Moortsele. - Rechts boven: Hetzelfde bunkertje van de voorkant bekeken. - Links midden: De achterkant van een identiek bunkertje, opnieuw op de rand van een bos, namelijk AV3 te Baaigem. - Rechts midden: Achterkant van het kleine mitrailleurbunkertje B39 te Gontrode, van hetzelfde type. - Links onder: Commandobunker C12, op de rand van het bos op de Zink te Munte. - Rechts onder: De onopvallende bunker C17 in een weiland, van heinde en verre zichtbaar, vanop de E40-autosnelweg. Dit is allicht een van de bunkertjes die door de mensen vanop de autosnelweg het meest waargenomen wordt, zonder te beseffen dat men op een bunker aan het kijken is.

Camouflage als een houten stal.

De bunkers gecamoufleerd als houten stal, sluiten deels aan bij het vorige type van bunkertjes. Er zijn echter vrij veel verschillende varianten van deze vorm van camoufleren. We zullen hieronder de meest voorkomende types eens naast elkaar plaatsen.

De bunkers AV11 (links) en AV12 (rechts), beiden gebouwd te Gijzenzele, zijn toch vrij rare bunkers. Hoe ze er 100% zeker hebben uitgezien is niet zo eenvoudig te zeggen. Alleen al door het feit dat de originele plannen, beide bunkers met een koepel toont met puntgevels. Hierdoor zou de koepel onder het eigenlijke dak verscholen gezeten hebben. Het is wel 100% zeker dat deze puntgevels in deze gevallen nooit zo stijl gemaakt zijn dat de koepel er onder verstoken zat. Ze moeten een veel platter liggend dak gehad hebben. De bunker AV11 heeft rondom een gecementeerde bakstenen ommuring wat doet vermoeden dat de houten structuur allicht pas begon op een bepaalde hoogte. De rechter bunker, AV12 was zeker gedeeltelijk met baksteen opgemetst. Daarnaast had hij allicht eveneens een vrij plat dak waarop een koepel stond.

Bunkers gecamoufleerd met een ruw stenen uiterlijk, meestal mee opgenomen in het landschap en de helling van het terrein (Type Tyrolien Mamelonné)

Een veel voorkomende vorm van camoufleren. was het aanbrengen van een cementeerpatroon waarbij de bunker het uitzicht krijgt van gemetst te zijn met grote oneffen ruwe stenen. Hierop ging men dan camouflagekleuren aanbrengen in de kleuren van de omgeving.

Er bestonden voor de gebruikte camouflagekleuren een aantal mogelijke varianten. Als deze bunkers in de buurt van landbouwvelden stonden, zoals op Muntekouter, werd als grondverf meestal geelbruin/okerbruin gebruikt. Hierop werden dan eventueel groene of lichtgroene vlekken aangebracht. Deze originele grondkleur is trouwens in veel gevallen nog terug te vinden aan de binnenkant van de schietgaten.

In weilanden ging men de bunkers soms volledig lichtgroen verven. Eventueel werden dan nog geelbruine vlekken toegevoegd.

In bosrijkere omgeving ging men de kleuren dan nog specifieren naar de aard van de bebossing. Zo heeft men gevallen waar de grondkleur lichtgroen was, waar men dan kleurvlekken ging op aanbrengen met okerrood, okergeel en groen. Dit zijn de kleuren die men meestal terugvond de kanten van Melle langs spoorwegtaluds.

De kanten van Betsberg was de grondkleur in het algemeen weer lichtgroen en de vlekken dan weer matgroen en bruin.

De kanten van Semmerzake was de grondkleur opnieuw okergeel en de kleurvlekken dan weer groen en lichtgroen.

Soms gaat men zelfs zo ver dat men de uitwendige kleuren ook nog gaat aanbrengen op de achtermuur van de mitrailleurkamers aan de binnenkant. Op deze manier kan men van buitenaf door het schietgat geen bleke wit-grijze achtermuur zien.

Het ruwe gebochelde cementeerpatroon heeft in het militair jargon ook nog een specifieke naam gekregen, namelijk “Enduit Tyrolien Mamelonné".

Mochten er mensen zijn die zelf weten op welke wijze dit patroon aangebracht werd op de bunkertjes, mag u mij dat altijd laten weten. De vraag is mij namelijk al meermaals gesteld geweest en ik moest jammer genoeg het antwoord altijd al schuldig blijven. (info@bunkergordel.be)

Dit type bunkers werd steeds zoveel mogelijk mee ingewerkt in het landschap. De kleuren waren dan ook gekoppeld aan het omliggende terrein. Links boven: Bunker C18 te Kwatrecht. Deze bunker zat origineel grotendeels mee verborgen in een grondheuvel. De heuvel is ondertussen verdwenen. Dit is duidelijk zichtbaar daar de bunkerwanden, waar origineel grond tegenlag, niet gebocheld gecamoufleerd zijn. Rechts boven: De unieke bunker Mu25 op de achterkant van Muntekouter. Onderaan links: Het achterliniebunkertje B43 te Melle. Hier zijn net zoals bij het fotootje ernaast van B42, eveneens te Melle, de originele kleurvlekken nog duidelijk zichtbaar.

Specifieke bunkers, eenmalig voorkomende structuren.

Enkele bunkers werden volledig weggestopt in het landschap en waren daardoor zeer moeilijk zichtbaar van buitenaf. Zo had men onder andere onderstaande bunkers die elk op hun manier verstopt waren in hun directe omgeving.